Bijzondere tellingen in het Park
Iedere zomer telt een groep vrijwilligers, zes dinsdagen op een rij, de nachtzwaluwen in het Park. Dat doen ze aan de hand van het geluid dat de vogels maken, want nachtzwaluwen krijg je zelden te zien. De tellingen staan onder leiding van Jan de Beer.
De nachtzwaluw is, zoals de naam al zegt, alleen ‘s nachts actief. Zou je overdag naast een nachtzwaluw staan, dan is de kans erg klein dat je hem ook daadwerkelijk ziet. De vogel heeft een magnifiek gecamoufleerd verenkleed dat hem op de grond nagenoeg onzichtbaar maakt. Daarom moet bij het tellen worden afgegaan op het geluid dat de vogels maken.
Jan de Beer leidt namens de Vereniging Vrijwilligers van De Hoge Veluwe de groep vrijwilligers die de nachtzwaluwen tellen. Als kind kwam hij al in het Park. Na een actief bestaan als ondernemer meldde hij zich aan als vrijwilliger. Jan de Beer: ‘Natuur heeft altijd mijn interesse gehad. Ik was ondernemer, ik ben altijd erg druk geweest met mijn onderneming. Nu runnen mijn zoons de zaak en heb ik tijd voor dingen die ik leuk vind. Dit is er één van.’
De vrijwilligers tellen iedere zomer vanaf mei zes dinsdagen op rij de nachtzwaluwen in het Park. De vogels komen in het Park voor op vrijwel alle open terreinen van enige omvang, zoals heidevelden, stuifzanden en net gemaakte kapvlaktes. Doorgaans lopen de vrijwilligers in tweetallen door een vooraf bepaald gebied. Horen ze een vogel, dan voeren ze dat in op een app op hun smartphone. Het systeem legt vast waar de vogels zitten en grofweg wat hun territorium is. Jan: ‘De nachtzwaluwen zijn ‘s nachts nagenoeg de enige vogels die je hoort dus dat maakt het makkelijker.’ Het geluid van de vogels klinkt als een soort trillend snorren. Jan: ‘Het grappige is dat het andere dier dat je in deze periode in de nacht hoort, de rugstreeppad is. En laat die nou net een geluid maken dat lijkt op dat van de nachtzwaluw. Beginnende tellers moeten daar vaak even aan wennen.’
Jan legt uit dat het systeem achter de app dubbele tellingen er automatisch uithaalt: ‘Stel, twee van onze tellers, die verschillende maar aangrenzende routes lopen, voeren op ongeveer dezelfde plek een waarneming in. Dan weet het systeem: dat gaat om dezelfde vogel. En dus wordt hij maar één keer meegeteld.’ Bij de analyse van de gegevens kijkt Jan ook naar tellingen van vorige jaren en hoe de populatie zich ontwikkelt: ‘Stel, het is dit jaar heel rustig op een plek waar vorig jaar veel te horen was. Dan gaan we daar voor de zekerheid nog eens heen om te tellen.’
Het weer speelt een grote rol in het succes van de tellingen. Op een mooie zomeravond met weinig wind en een temperatuur van rond de twintig graden hoor je de nachtzwaluwen het beste. Jan: ‘Dit jaar hadden we vaak slecht weer, we moesten sommige tellingen afblazen. Een keer dat het wel doorging hadden we een avond met slechts drie nieuwe territoria. Dat kwam doordat het te koud was. Dan zijn de vogels veel minder actief. We hebben op die plek dus opnieuw moeten tellen.’
Net als op veel andere plekken op de Veluwe doet de nachtzwaluw het uitstekend in het Park. Enkele jaren geleden is hij van de Rode Lijst gehaald. ‘De populatie hier is de afgelopen jaren sterk gegroeid. In 1995 werden er twaalf nachtzwaluwen geteld in het hele Park. Dit jaar kwamen we uit op 148 territoria, slechts 10 minder dan in recordjaar 2021.’
Foto 1: nachtzwaluw, Monica de Jong
Foto 2: nachtzwaluw, Wim Weenink