Erfgoedweken: instandhouding historische lanen
Wie goed kijkt, ziet in het Park veel tekenen van het verleden, nog van voordat het echtpaar Kröller-Müller het Park stichtte. Zo ook de lanen. Ze werden ooit aangelegd op de landgoederen uit de negentiende eeuw, die later door het echtpaar werden aangekocht en samengevoegd tot de ‘Hooge Veluwe’.
Historische lanen op De Hoge Veluwe
Laten we beginnen met een weetje: we spreken van een laan wanneer bomen met regelmatige onderlinge afstand in een rij zijn geplant, aan weerszijden van een weg of pad. In het Park komt u ze op verschillende plekken tegen. De meeste zijn al in de negentiende eeuw aangeplant bij de aanleg van landgoederen - nog ver voordat het Park werd gesticht. Binnen Het Nationale Park De Hoge Veluwe onderscheiden we nog altijd verschillende landgoederen - én lanen.
Landgoed ‘Hooge Veluwe’
Anton en Helene Kröller-Müller voegden verschillende stukken grond, waaronder landgoederen, samen tot het landgoed ‘Hooge Veluwe’. Dat begon met de aankoop van Landgoed Hoenderloo. Daarna volgen Hoog Baarlo en De Pampel. Ook kochten ze heide- en stuifzandlandschappen Reemst en Deelen aan. Als laatste kwamen daar nog Landgoed Kemperberg en de heideontginningsbossen in het zuiden van het Park bij. Landgoed Hoenderloo is ons grootste landgoed. Nog altijd duidelijk herkenbaar zijn drie parallel lopende lange lanen: de Prins Hendriklaan, Lange laan en Houtkampweg, met daartussen dwarslanen. De lanen verdelen het gebied in rechthoekige vakken. Grenzend aan Landgoed Hoenderloo ligt Landgoed Hoog Baarlo, ook met een rechthoekig verkavelingspatroon met markante lanen. De Pampel, een oude landbouwontginning, kent duidelijke laanstructuren, onder meer langs de oude Houtkampweg. De Kemperberg ontstond pas begin twintigste eeuw als landgoed uit een landbouwontginning. Ook daar vindt u nog monumentale lanen, zoals de Jachtlaan.
Laanachtige structuren in bos en veld
Ook in het Otterlose Bos en op de Kompagnieberg zijn laanstructuren herkenbaar. Zelfs in de heide- en stuifzandlandschappen kunt u bomenrijen vinden, zoals de dubbele beukenrij langs de Wildbaanweg. Wie goed kijkt kan zelfs nog laanbomen (esdoorns) in het veld herkennen, langs een voormalig wegtracé van De Kompagnieberg naar (de vroegere) entree van Deelen.
Boomsoorten
Veel van de historische lanen op de landgoederen Hoenderloo en Hoog Baarlo bestaan uit eik, beuk of Amerikaanse eik. Ook in het Otterlose Bos zien we de beuk en Amerikaanse eik als laanboom. Langs de Houtkampweg bij de Pampel staan behalve beuken ook prachtige lindebomen. Op landgoed Kemperberg zien we de tamme kastanje en berk. En dan hebben we natuurlijk nog de prachtige paardenkastanjes bij entree Schaarsbergen.
Lanen in de toekomst
Lanen maken deel uit van het erfgoed, ze hebben historische waarde; sommige laanbomen zijn al 150 jaar oud. Deze hoge leeftijd betekent dat er af en toe een boom ziek wordt of sterft, zoals u kunt zien bij sommige beuken langs de Houtkampweg en de Wildbaanweg. Om het laanbeeld te behouden laten we de stam zo lang mogelijk staan. Volstaat dat niet meer, dan is verjonging nodig.
Verjonging van de lanen in Landgoed Hoenderloo
In 2010 zijn we in het Park gestart met het verjongen van diverse historische lanen in Landgoed Hoenderloo. Deze ingreep heeft als doel de lanen te behouden voor de toekomst. Zonder deze ingreep zullen in de nabije toekomst in een korte periode diverse lanen verdwijnen uit het landschap.
De lanen worden verjongd om diverse redenen. De meest belangrijke is dat zonder verjonging de kenmerkende lanenstructuur zal verdwijnen. De lanen in Landgoed Hoenderloo bestaan nu uit de amerikaanse eik, de inlandse eik en de beuk. Amerikaanse eiken zorgen in een korte periode voor veel dood hout. Om de veiligheid van de bezoekers te waarborgen wordt er veel tijd en geld gestoken in het onderhoud van deze laanbomen. Niet vitale laanbomen zullen niet overleven.
Gefaseerde verjonging van de lanen
De totale verjonging van de lanen in Landgoed Hoenderloo zal 100 jaar in beslag nemen, verdeeld over vijf fases. Fase één is afgerond in 2011. Aan de volgende fase wordt pas begonnen, als de nieuwe aanplant van fase één het karakterieke beeld heeft van een laan. Naar verwachting zal de tweede fase plaatsvinden tussen 2025 en 2030.
